غار کتله خور

صحبت درباره ی کار و پیشه مردم گرماب در گذشته بحث مفصلی است، امّا به طور فشرده چندی را بیان می کنیم.

به طور کلّی جامعه گذشته ی گرماب دارای دو طبقه بوده است:

1. «آق اوئلی ها»

2. «قارا اوئلی ها» (خانه سفید ها و خانه سیاه ها!)

1.    « آق اوئلی ها »آق اوئلی ها نیز مقام های مختلفی داشتند که بالاترین شان ارباب، خان ها و بَی ها.آق اوئلی ها از افراد مرفّح جامعه بودند و کار های سخت نمی کردند. درواقع ایشان صاحب ملک و آب گرماب بودند و قارا اوئلی ها در ملک ایشان کار می کردند....

ملک در گرماب شامل باغ و زمین است. باغ هایی در داخل شهر که «باغچه» می نامند، باغ های اطراف شهر که «باغ» می گویند، زمین های زراعی آبی (لایلار در زبان محلی) در داخل شهر و زمین های دیمی اطراف شهر که عمده زمین ها را تشکیل می دهند.

2.   « قارا اوئلی ها » یا (خوش نشین ها)

قارا اوئلی ها پیشه های متنوعی داشتند.بیشتر قارا اوئلی ها کشاورز بودند و سر ملک آق اوئلی ها کار می کردند. دامداری نیز در گرماب بسیار رواج داشته که مشترک بین قارا اوئلی ها و آق اوئلی ها بوده است.

از  جمله کار های بسیار مرسوم در گرماب، قالی بافی است به طوری که در هر خانه دار های قالی برپا بوده و بیشترِ خانم ها مشغول به بافت قالی بودند. گرمابی ها مهارت بالایی در طرح نقشه قالی و بافت آن داشتند. فرش های خانه هایشان را خود می بافتند و به تاجر ها نیز فرش می فروختند تا در شهر های طالب آن به فروش برسد.

کوزه گری پیشه و هنری دیگر از گرمابی ها بوده. با خاک رس مرغوب فراوان در گرماب، افراد زیادی پیرو این هنر ارزشمند بودند. کوزه و سفال گرماب بسیار معروف بوده و نه تنها استان زنجان بلکه شهر های همجوار نیز طالب کوزه گرماب بودند و ارزش سفال گرماب را می دانستند. برخی تاجران ، کوزه را با نمک معاوضه می کردند.

مغازه دار ها و تاجر ها هم فعالیت پررنگی در گرماب داشتند و افراد دنیا دیده و محبوبی در گرماب بوده اند.

چرچی ها (دست فروش ها)، جارچی ها، حمام چی ها (دلّاک ها) و ... نیز در گرماب مشغول بودند.

ملّا ها، آخوند ها، مکتب داران و میرزا ها از افراد گرانقدر و صاحب منزلت بالایی در گرماب بودند و مردم احترم زیادی برای ایشان قائل بودند. ایشان آق اوئلی یا قارا اوئلی نبودند و جایگاه متفاوتی داشتند.